Yıldız Tar
Anayasa Mahkemesi (AYM), resmi kayıtlardaki ismini mahkeme kararıyla değiştiren kişilerin diplomasının da yeniden düzenlenmesine ilişkin karar verdi. Resmi Gazete’de yayınlanan karara göre, AYM, ismini değiştiren bir kişinin Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi diplomasının yeniden düzenlenmemesiyle ilgili başvuruda, oy birliğiyle “özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğine” hükmetti.
AYM’ye yapılan başvuruya görüş bildiren Adalet Bakanlığı, sahte diplomaların önüne geçmek için mahremiyet hakkına yapılan müdahalenin kamu düzen ve güvenliğini sağladığını savunmuştu. AYM ise “özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğini” karara bağladı.
Av. Kerem Dikmen’in müvekkili M.K. adına yaptığı başvuruda AYM kararını açıkladı. AYM, mahkeme kararıyla ismini değiştiren doktor M.K.’nın diplomasını yeniden düzenlemeyi reddeden Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni haksız buldu. AYM, diplomanın arkasına not düşmenin yetmeyeceğini ve diplomanın yeniden düzenlenmesi gerektiğini karara bağladı. Karar, Resmi Gazete’de yayımlandı.
Başvurucu M.K., Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden 2017 yılında mezun oldu. Kimlikteki ismini ise 2018 yılında mahkeme kararıyla değiştirdi. Mahkeme sonuçlandığında üniversiteye başvurdu, diplomasının da değiştirilmesini istedi. Ancak Hacettepe Üniversitesi bu talebi kabul etmeyerek isim değişikliğini diplomanın arka yüzüne not etmekle yetindi.
Diploması iş başvurularında sorun yarattı
Talebi reddedilen M.K., Ankara 15. İdare Mahkemesi’ne dava açarak, “isminin özel hayat kapsamında yer aldığını, daha önceki isminin üçüncü kişiler tarafından bilinmemesine yönelik mahremiyet hakkı olduğunu” vurguladı. M.K., ayrıca iş başvurularında diploması istendiğinden isim değişikliğinin de sorgulandığını belirterek, sağlık kuruluşlarında diplomaların asılı bulunması gerektiği ve gerçek ismi ile diplomada yer alan isim arasındaki farkın kendisini zor duruma düşürdüğünü de ekledi.
Bakanlık: “Mahremiyet hakkı”na yapılan müdahale kamu güvenliğini sağlar
İlk derece mahkemesi de diplomanın arka yüzüne not edilmesinin yeterli olduğuna karar verdi. Bu karar istinafta da onaylanınca M.K., “özel hayata saygı hakkının ihlal edildiği” başvurusuyla AYM’ye gitti.
Adalet Bakanlığı da olaya müdahil olarak AYM’ye görüş bildirdi. Bakanlık görüşünde, sahte diplomaların önüne geçmek için diplomanın yeniden düzenlenmemesi gerektiğini ve mahremiyet hakkına yapılan müdahalenin kamu düzen ve güvenliğini sağladığını savundu. Diplomanın şerh düşülmüş haliyle kullanılabileceğini söyledi.
Danıştay 8. Daire de 2021’de benzer bir konuda karar vermiş, “kişilerin etnik köken, siyasi düşünce, dini inanç, sağlık, cinsel hayata ilişkin verilerinin özel nitelikli kişisel, hassas veriler olduğunu” belirterek; yasal kayıtlardaki isim ve cinsiyetini değiştiren bir kişinin diplomasının yeniden düzenlenmesi gerektiğini belirtmişti. Yeniden düzenlenmeyen diplomanın özel hayatın gizliliği başta olmak üzere temel hak ve özgürlükleri ihlal ettiğini ve mağduriyet yarattığını vurgulamıştı.
AYM: Demokratik bir düzende temel hak ve özgürlüklerin gereğinden fazla kısıtlanamaz
AYM, Danıştay’ın kararına da atıf yaparak demokratik bir düzende temel hak ve özgürlüklerin gereğinden fazla kısıtlanamayacağını belirtti. Yargı kararıyla ismini değiştiren bir kişinin yeni ismini kullanmasına sınırlama getirilemeyeceğini de belirten AYM, oy birliğiyle “özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğine” karar verdi.
